Categories

Η Άνοιξη έφτασε, σχεδόν, και μαζί της πλήθος μεταναστευτικών πουλιών. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά πουλιά που είναι από τους πρώτους καλοκαιρινούς επισκέπτες, είναι ο Κισσόκουκος, Great Spotted Cuckoo (αγγλ), Clamator glandarius (λατ.), Κοκκυστής ο βαλανοφάγος ή Καλοχρονιά ,ένα μεταναστευτικό πουλί που κάθε άνοιξη αφήνει τις σαβάνες της Αφρικής, που διαχειμάζει, και έρχεται στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες της Μεσογείου.

Ο Κισσόκουκος είναι ένα σπάνιο είδος, συγγενικό με τον κοινό κούκο. Εντυπωσιακός στην εμφάνισή του λόγω του χαρακτηριστικού του λοφίου. Παρασιτικό πουλί που αφήνει τα αυγά του στη φωλιά άλλων πουλιών. Η παρασιτική συμπεριφορά των Κούκων παρατηρήθηκε και περιεγράφηκε για πρώτη φορά από τον Αριστοτέλη.

Είναι ελαφρώς μεγαλύτερος από τον Κούκο τον κοινό και φτάνει τα 40 εκατοστά μήκος, και διαφέρει στον χρωματισμό του φτερώματός του. Έχει ασημόγκριζη κορώνα με χαρακτηριστικό λοφίο, γκρίζα φτερά με λευκά στίγματα, ενώ ο λαιμός και το στήθος είναι μπέζ, η κοιλιά είναι λευκή και τα πόδια σκουρόχρωμα.

Δείχνει προτίμηση σε δάση βελανιδιών, σε ελαιώνες και θαμνώδεις πεδιάδες με μεμονωμένα δέντρα.

Ζει σε κοπάδια και έχει παρασιτική συμπεριφορά αναπαραγωγής, όπως ο Κούκος ο κοινός, δείχνοντας προτίμηση στις φωλιές από Καρακάξες.

Ως μέλος της οικογενείας των Κούκων, δεν φτιάχνει δική του φωλιά, αλλά αφήνει τα αυγά του σε ξένες, όπου στην περίπτωση του Κισσόκουκου είναι σχεδόν πάντα Καρακάξας.   Σε κάθε φωλιά καρακάξας γεννά μόνο ένα αβγό το οποίο μοιάζει καταπληκτικά με τα αβγά της Καρακάξας. Οι «θετοί» γονείς δεν αντιλαμβάνονται την απάτη και ανατρέφουν τον μικρό Κισσόκουκο σαν δικό τους εις βάρος των πραγματικών τους παιδιών, καθώς ο νεαρός Κισσόκουκος είναι τόσο λαίμαργος που δεν αφήνει τα πραγματικά παιδιά της καρακάξας να φάνε, με αποτέλεσμα να λιμοκτονούν και να πεθάνουν από πείνα. Ο Κισσόκουκος θεωρείται «ωφέλιμο» πουλί καθώς βοηθά στον έλεγχο του πληθυσμού της καρακάξας που θεωρείται "επιβλαβές" είδος. Τρέφεται με κάμπιες, ακρίδες και άλλα έντομα. Τρέφεται επίσης και με την κάμπια του πεύκου, τη γνωστή πιτυοκάμπη (κάμπια νυχτοπεταλούδας) που είναι ένας από τους σημαντικότερους εχθρούς της πεύκης, αφού τρώει τους νεαρούς βλαστούς προκαλώντας τεράστιες καταστροφές στα πεύκα.

Η κύρια αιτία για τη μείωση του πληθυσμού του Κισσόκουκου είναι η μείωση των πτηνών ξενιστών που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι η Καρακάξα που καταπολεμάται.  Δυστυχώς καταπολεμώντας την Καρακάξα, αλυσιδωτά καταπολεμούν και αυτό το σπάνιο είδος το οποίο είναι προστατευόμενο παγκοσμίως.

Μια επιτυχημένη διάσωση Κισσόκουκου πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο 2023, από την Διασώστρια ΠΟΔΑΖ Χριστίνα Νάνου, στον Πύργο Ηλείας. Οδηγώντας με το αυτοκίνητο, βρήκε το πτηνό στην μέση του δρόμου, ανήμπορο να πετάξει ή να περπατήσει. Το μάζεψε, το μετέφερε στο σπίτι και επικοινώνησε με την ΑΝΙΜΑ και πήρε οδηγίες περιποίησης και ταΐσματος. Την επομένη ημέρα συσκευάστηκε και ταξίδεψε με το ΚΤΕΛ για Αθήνα με σκοπό να αναλάβει την περίθαλψη η ΑΝΙΜΑ.

Υπενθυμίζουμε ότι για την σωστή και ασφαλή μεταφορά ενός τραυματισμένου πτηνού, είναι πολύ σημαντικό να το τοποθετήσετε μέσα σε ένα χαρτόκουτο. Ποτέ να μην το τοποθετείτε μέσα σε συρμάτινο κλουβί, διότι μπορεί να τραυματιστεί σοβαρά.  Πρέπει το κουτί να είναι τόσο μεγάλο ώστε να το χωράει άνετα, αλλά όχι να περιφέρεται. Σιγουρευτείτε ότι η βάση είναι πολύ καλά ασφαλισμένη εξωτερικά(χρησιμοποιήστε ταινία συσκευασίας).  Στη βάση πρέπει να έχετε στρώσει μερικά φύλλα εφημερίδας ολόκληρα και από πάνω λουρίδες εφημερίδας πλάτους 2 εκ. περίπου οι οποίες να είναι αρκετές ώστε να δημιουργηθεί ένα μικρό στρώμα στο όποιο να μπορεί το πουλί να κάτσει άνετα και επίσης να απορροφούνται τα περιττώματά του. Αυτό τα βοηθάει στην περίπτωση που είναι τραυματισμένα σε κάποιο πόδι ή φτερό και δεν μπορούν να ισορροπήσουν, ώστε να μπορούν να κάτσουν χωρίς να πιέζονται. Το κουτί πρέπει να μπει σε κάποιο δωμάτιο χωρίς ρεύματα, να είναι κλειστό στο πάνω μέρος και ασφαλισμένο, έτσι ώστε σε περίπτωση που το πουλί συνέλθει να μην μπορεί να το ανοίξει. Δεν το ενοχλούμε περισσότερο από όσο χρειάζεται για να μην του προκαλέσουμε περισσότερο στρες.  Επίσης θα πρέπει να ανοίξουμε μικρές τρύπες(1 εκ.) , να μην χωράει να βγει από αυτές, αλλά να μπορεί να παίρνει αέρα.  Επειδή σε αυτό το κουτί θα ταξιδέψει για ένα Κέντρο Περίθαλψης, είναι σημαντικό να τηρηθούν όλα τα παραπάνω για την ασφάλεια του ζώου.  Το χαρτόκουτο είναι ο πιο ασφαλής τρόπος μεταφοράς για δύο λόγους: α)δεν μπορεί να τραυματιστεί χτυπώντας στα τοιχώματα και β)δεν βλέπει έξω και με αυτόν τον τρόπο παραμένει ήρεμο.

Για να μεταφερθεί με ΚΤΕΛ κλπ, κλείνουμε με ασφάλεια το καπάκι, γράφουμε ευδιάκριτα το Κέντρο προορισμού και τα δικά μας στοιχεία με τηλέφωνα και σημειώνουμε ευδιάκριτα στο κουτί ΠΡΟΣΟΧΗ ΖΩΝΤΑΝΟ ΖΩΟ – ΑΓΡΙΑ ΖΩΗ.

Το τελευταίο χρονικό διάστημα, βλέπουν το φως της δημοσιότητας άρθρα για τους λύκους και τις απώλειες που προκαλούν στον πρωτογενή τομέα (κτηνοτροφία) ή τον κίνδυνο που τυχόν ελλοχεύει για την ανθρώπινη ασφάλεια. Η γλώσσα που συχνά χρησιμοποιείται παραπέμπει σε παλαιότερες εποχές δαιμονοποίησης των λύκων, αγνοώντας τα επιστημονικά δεδομένα δεκαετιών έρευνας.

Αλλά και πριν από 8 χρόνια, τον Νοέμβριο του 2015, η Περιβαλλοντική Οργάνωση Καλλιστώ https://www.callisto.gr/ ενημέρωσε το ευρύ κοινό για την επανεμφάνιση του λύκου στον Εθνικό Δρυμό της Πάρνηθας μετά από 50 χρόνια απουσίας του είδους.

Η επανάκαμψη του λύκου στην περιοχή της Πάρνηθας και την ευρύτερη περιοχή ερμηνεύεται αποκλειστικά και μόνο με την διαδικασία της φυσικής επαναποίκισης από άτομα του είδους σε διασπορά, η οποία έχει ξεκινήσει εδώ και δύο τουλάχιστον δεκαετίες, με την σταδιακή επανεμφάνιση λύκων σε περιοχές της πρότερης κατανομής του είδους στην Στερεά Ελλάδα.

Η φυσική δάσωση σε μεγάλες εκτάσεις της ημιορεινής και ορεινής ζώνης, που ακολούθησαν την σταδιακή εγκατάλειψη της υπαίθρου και την ορθολογικότερη διαχείριση των δασών, η βελτίωση του νομικού καθεστώτος προστασίας του λύκου και της αρκούδας, και η επανάκαμψη των οπληφόρων, όπως ο αγριόχοιρος και το ζαρκάδι στην Ηπειρωτική Ελλάδα και το ελάφι στον Ε.Δ. Πάρνηθας, αποτέλεσαν τις βασικότερες αιτίες για την σταδιακή επανάκαμψη του είδους σε περιοχές όπου είχε παλιότερα εξαφανισθεί.

Η παρουσία του λύκου στον Ε.Δ. Πάρνηθας, όπως εξάλλου ισχύει και στο σύνολο της κατανομής του είδους στην Ευρώπη, δεν αποτελεί απειλή για τους περιπατητές της Πάρνηθας, καθώς οι λύκοι φοβούνται τον άνθρωπο. Παρόλα αυτά, η παρουσία του είδους στην περιοχή, μπορεί να συνοδευτεί από ζημιές στο κτηνοτροφικό κεφάλαιο. Στην περίπτωση αυτή, πρέπει να υπάρξει σχετική μέριμνα για την ενίσχυση των μεθόδων φύλαξης και προστασίας των κοπαδιών. Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα της απαιτούμενης ενίσχυσης είναι η τοποθέτηση ηλεκτροφόρου περίφραξης γύρω από τις κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις και η χρήση καλών σκύλων φύλαξης κοπαδιών. Μάλιστα η ΚΑΛΛΙΣΤΩ έχει εδώ και χρόνια αναπτύξει ένα πανελλαδικό δίκτυο ανταλλαγών ή δωρεών τέτοιων σκύλων μεταξύ κτηνοτρόφων.

Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι ο λύκος, ως ανώτερος θηρευτής, αναμένεται να επιδράσει θετικά στο οικοσύστημα της Πάρνηθας και στον αυτόχθονα πληθυσμό του ελαφιού. Φυσικά, η αλληλεπίδραση των δύο ειδών πρέπει να παρακολουθείται συστηματικά.

Περί «υπερπληθυσμού» λύκων και άλλων δαιμονίων

Όσον αφορά τα δημοσιεύματα, που αναφέραμε στην αρχή του άρθρου, αναφέρεται συχνά, ο όρος «υπερπληθυσμός λύκων», ενώ σε μερικές περιπτώσεις παρουσιάζονται μέχρι και «πληθυσμιακές εκτιμήσεις» από κατοίκους, οι οποίες στην πλειοψηφία τους θεωρούνται υπερβολικές από όσους γνωρίζουν τα στοιχειώδη περί της βιολογίας των λύκων. Πέρα από το προφανές ότι δεν μπορεί κάποιος αυθαίρετα να αναφέρεται σε «υπερπληθυσμό» ενός είδους της άγριας πανίδας, έχουμε να επισημάνουμε επιπλέον τα εξής:

•             Η σύγκρουση της άγριας πανίδας με τον πρωτογενή τομέα αποτελεί ένα σοβαρό ζήτημα που δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται μονομερώς και με όρους αποκλειστικά επικοινωνιακούς.

•             Οι παραγωγοί δεν μπορούν και δεν πρέπει να επωμίζονται μόνοι τους το οικονομικό κόστος της σύγκρουσης και χρειάζονται έμπρακτη υποστήριξη για να αντιμετωπίσουν τις όποιες δυσκολίες.

•             Η επανάκαμψη των λύκων είναι πράγματι γεγονός, συνεπακόλουθο της νομικής προστασίας του είδους και κυρίως των αλλαγών χρήσεων γης και των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών και πρακτικών. Πιο συγκεκριμένα, η εγκατάλειψη της υπαίθρου, η αύξηση της εντατικής κτηνοτροφίας έναντι της νομαδικής/εκτατικής, η ανάκαμψη πολλών δασικών οικοσυστημάτων και η πληθυσμιακή αύξηση των ειδών που αποτελούν τη φυσική λεία του λύκου, όπως είναι ο αγριόχοιρος και το ζαρκάδι, είναι παράγοντες που έχουν συμβάλλει στην επανάκαμψη των λύκων στην Ελλάδα. Ο αριθμός των λύκων σχετίζεται και επηρεάζεται άμεσα από την πυκνότητα των θηραμάτων του και το είδος μπορεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον έλεγχο των πληθυσμών τους και τον περιορισμό της εξάπλωσης μεταδοτικών ασθενειών τους.

•             Η πυκνότητα των λύκων στην Ελλάδα διαφοροποιείται από περιοχή σε περιοχή και κυμαίνεται από 2 έως 10 άτομα ανά 100 τετραγωνικά χιλιόμετρα, σύμφωνα με τις επιστημονικές καταγραφές πεδίου των τελευταίων ετών. Οι αγέλες των λύκων διατηρούν αποκλειστικές επικράτειες με έκταση που κυμαίνεται από 100 έως 300τετραγωνικά χιλιόμετρα.

•             Ο αριθμός των επιθέσεων λύκων στο κτηνοτροφικό κεφάλαιο επηρεάζεται, αλλά δεν είναι ανάλογος του πληθυσμού τους. Όπως έχουν δείξει πολλές επιστημονικές έρευνες ανά τον κόσμο, ο αριθμός των επιθέσεων εξαρτάται κυρίως από τον αριθμό και το είδος των κτηνοτροφικών ζώων και τα μέτρα πρόληψης που εφαρμόζονται τοπικά. Ενδεικτικά αναφέρεται, ότι ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά καταγράφεται στη Νορβηγία, χώρα όπου ο λύκος θηρεύεται συστηματικά και διατηρεί πολύ μικρούς πληθυσμούς, ενώ τα εκατομμύρια προβάτων βόσκουν χωρίς επιτήρηση.

•             Αντίθετα από ό,τι συχνά αναφέρεται, οι επιθέσεις λύκων σε αιγοπρόβατα παρουσιάζουν αθροιστικά πτωτική τάση τα τελευταία 10 χρόνια στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία που διατηρεί ο ΕΛΓΑ. Αντιθέτως, οι επιθέσεις στα βοοειδή αυξάνονται. Αυτό οφείλεται αφενός στην αύξηση του αριθμού τους, λόγω των υψηλών επιδοτήσεων της Ε.Ε και του σημαντικά μικρότερου απαιτούμενου φόρτου επιτήρησης κατά τη βόσκησή τους που λειτουργούν ως σημαντικά κίνητρα, αλλά ταυτόχρονα και εξαιτίας της παρατηρούμενης σε πολλές περιοχές ελλιπούς εφαρμογής μέτρων πρόληψης των επιθέσεων.

•             Για τη μεγάλη συρρίκνωση της αιγο-προβατοτροφίας τις τελευταίες δεκαετίες στην Ελλάδα συνηγορούν κυρίως κοινωνικοοικονομικοί λόγοι (π.χ. η οριζόντια ΚΑΠ -Κοινή Αγροτική Πολιτική -της ΕΕ) και όχι πρωτίστως η παρουσία των λύκων, όπως σε μερικές περιπτώσεις αναφέρεται. Από την άλλη, ο λύκος μπορεί να αποτελεί «τη σταγόνα που ξεχειλίζει το ποτήρι» σε μια ήδη προβληματική κατάσταση.

•             Οι μέσες ετήσιες ποσοστιαίες απώλειες κτηνοτροφικού κεφαλαίου ανά επηρεαζόμενο παραγωγό κυμαίνονται από 1,5% έως 7% για τις μονάδες αιγοπροβάτων και από 0,5% έως 5,5%για τις μονάδες βοοειδών, σύμφωνα με επιστημονικές καταγραφές και τις αναφορές των ίδιων των παραγωγών, όπως προκύπτει από την υλοποίηση σχετικών ερευνών.  Σημαντικό ποσοστό παραγωγών φαίνεται να μην έχει καθόλου απώλειες από επιθέσεις λύκου, ενώ οι ποσοστιαίες απώλειες από ασθένειες είναι συχνά αρκετά υψηλότερες.

•             Για τη βελτίωση των όρων συνύπαρξης του λύκου με την κτηνοτροφία απαιτείται: α) η οριζόντια υποστήριξη των παραγωγών μέσω ενίσχυσής τους για την εφαρμογή ή εντατικοποίηση προληπτικών μέτρων – παραδοσιακών και σύγχρονων- αξιοποιώντας είτε ευρωπαϊκούς είτε εθνικούς πόρους, β) ο εκσυγχρονισμός του συστήματος γεωργικής ασφάλισης του ΕΛΓΑ και ο συνδυασμός του με επιδότηση των προληπτικών μέτρων, γ) η σύνταξη και υλοποίηση Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τον λύκο.

•             Η θανάτωση λύκων έχει μέτρια αποτελεσματικότητα ως μέθοδος περιορισμού των επιθέσεων στο κτηνοτροφικό κεφάλαιο και απαιτεί μεγάλες πληθυσμιακές μειώσεις για να έχει κάποιο εμφανές αντίκτυπο. Ως εκ τούτου, θεωρείται κοινωνικά ασύμβατη και οικολογικά επισφαλής. Αντιθέτως, οι παραδοσιακές αλλά και οι σύγχρονες μέθοδοι πρόληψης υπερτερούν σε αποτελεσματικότητα, όπως έχει διαπιστωθεί από σχετικές έρευνες.

•             Αν και ο λύκος στην Ελλάδα δεν αποτελεί θηρεύσιμο είδος, το νομικό καθεστώς προστασίας δεν εφαρμόζεται πλήρως και μεγάλος αριθμός λύκων εξοντώνεται, δηλητηριάζεται ή ακόμα και βασανίζεται παράνομα κάθε χρόνο στη χώρα.

•             Οι τραυματισμοί ανθρώπων από υγιείς (μη λυσσασμένους) λύκους αποτελούν πάρα πολύ σπάνια περιστατικά στην Ευρώπη και σχετίζονται κυρίως με εξοικειωμένους λύκους που έχουν προκύψει από την έκθεσή τους σε ανθρωπογενείς πηγές τροφής. Μόνο 2επιβεβαιωμένα περιστατικά θανάτωσης ανθρώπων από λύκους έχουν καταγραφεί τα τελευταία 40 χρόνια σε Ευρώπη και Βόρεια Αμερική. Συγκριτικά με άλλους παρόμοιους κινδύνους, αναφέρεται ότι μόνο το 2016 στην Ευρωπαϊκή Ένωση καταγράφηκαν 46 επιβεβαιωμένοι θάνατοι ανθρώπων από σκύλους, ενώ τα περιστατικά τραυματισμών ανθρώπων από αδέσποτα ή οικόσιτα σκυλιά είναι χιλιάδες κάθε χρόνο.

Η ΚΑΛΛΙΣΤΩ, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής-ΟΦΥΠΕΚΑ, συμμετέχει στην υλοποίηση ευρωπαϊκού έργου με τίτλο LIFE Wild Wolf «Δράσεις διαχείρισης για τη διατήρηση του λύκου στη φυσική του κατάσταση σε ανθρωπογενή τοπία της Ευρώπης». Επίσης, με την υποστήριξη αφενός του WWF Ελλάς στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για την διαφύλαξη εμβληματικών ειδών της Μεσογείου και αφετέρου του Πράσινου Ταμείου(Πρόγραμμα «Καινοτόμες δράσεις με τους πολίτες»), υλοποιεί δράσεις για τη βελτίωση των όρων συνύπαρξης ανθρώπου – λύκου στην Ελλάδα.  Για τις δράσεις των προγραμμάτων και για τα αποτελέσματά τους η ΚΑΛΛΙΣΤΩ ενημερώνει τόσο τους αρμόδιους φορείς όσο και το ευρύ κοινό.

Όπως όλες οι φυσικές καταστροφές στις μέρες μας, οι πυρκαγιές γίνονται όλο και πιο συχνές στον τόπο μας. Πρόσφατα, έχουμε δει τραγωδίες να διαδέχονται η μία την άλλη -όπως στην Εύβοια, στην Ρόδο, στην Πάρνηθα, στην Δαδιά , στα Δερβενοχώρια, στην Κέρκυρα, στην Νέα Αγχίαλο, κ.ά.

Σε αντίθεση με τους ανθρώπους, οι οποίοι βασίζονται στα κανάλια ειδήσεων και στις ειδοποιήσεις έκτακτης ανάγκης για να προειδοποιήσουν για μια πυρκαγιά που πλησιάζει, τα ζώα βασίζονται στις έμφυτες ικανότητές τους. Πολλά ζώα χρησιμοποιούν την έντονη όσφρησή τους και την επίγνωση του περιβάλλοντός τους για να ανιχνεύσουν τα πρώιμα σημάδια μιας πυρκαγιάς, αλλά μερικές φορές δεν υπάρχει αρκετός χρόνος για να καταφύγουν σε ασφαλές μέρος. Τα μικρά ζώα, όπως τα ερπετά και τα αμφίβια, που δεν μπορούν να ξεφύγουν από τη φωτιά, θα καταφύγουν σε λαγούμια ή κάτω από πέτρες. Σε άλλες περιπτώσεις, τα άγρια ζώα με μικρά ή εκείνα που παγιδεύονται από τεχνητές κατασκευές, όπως φράχτες, μπορεί να μην είναι σε θέση να διαφύγουν. Είτε αφήνονται να αντιμετωπίσουν μια πυρκαγιά κατά μέτωπο είτε σε φαινομενικά ασφαλή απόσταση, όλα τα είδη άγριας ζωής - θηλαστικά, πουλιά και ψάρια - επηρεάζονται σημαντικά από αυτές τις καταστροφές.

Για τα ζώα που παγιδεύονται στην πορεία μιας πυρκαγιάς, οι επιπτώσεις μπορεί να είναι απειλητικές για τη ζωή (ή εξουθενωτικές). Ο πυκνός καπνός από τις πυρκαγιές μπορεί να αποπροσανατολίσει τα ζώα, να ερεθίσει τα μάτια τους και να προκαλέσει δυσκολία στην αναπνοή. Τα εγκαύματα προκαλούν ακραίο πόνο και μπορεί να οδηγήσουν σε μαζική θανάτωση άγριων ζώων.

Δεν είναι μόνο τα χερσαία ζώα που υποφέρουν από τις πυρκαγιές - τα ψάρια και τα θαλάσσια θηλαστικά επηρεάζονται επίσης σε μεγάλο βαθμό. Όταν οι πυρκαγιές καίνε πλαστικά και μη φυσικά υλικά, τα υπολείμματα που απομένουν προκαλούν έντονη απορροή τοξινών που μπορούν να μολύνουν υδάτινους αποδέκτες. Τα καμένα φυτά και οι θάμνοι αποσυντίθενται σε θρεπτικά συστατικά όπως το άζωτο και ο φώσφορος. Όταν η βροχή παρασύρει υψηλές συγκεντρώσεις αυτών των θρεπτικών συστατικών στα υδάτινα οικοσυστήματα, μπορεί να εμφανιστούν επικίνδυνες ανθίσεις φυκιών που μπορεί να οδηγήσουν σε απώλεια υποβρύχιου οξυγόνου και νεκρές ζώνες.

Κύριες επιπτώσεις δασικών πυρκαγιών στην άγρια ζωή:
Τα επακόλουθα μιας πυρκαγιάς αποκαλύπτουν τις έντονες επιπτώσεις στην άγρια ζωή.

1. Καταστροφή οικοτόπων: Οι σφοδρές φλόγες μπορούν να αποδεκατίσουν γρήγορα ολόκληρα οικοσυστήματα, εξαφανίζοντας δάση, λιβάδια και υγροτόπους. Αυτή η απότομη μεταμόρφωση εκτοπίζει, τραυματίζει ή ακόμη και απαιτεί τη ζωή πολλών ειδών.
2. Άμεση θνησιμότητα: Η ανελέητη προέλαση της φωτιάς αφήνει στα ζώα λίγες επιλογές διαφυγής. Πολλά υποκύπτουν στις φλόγες ή στον καπνό, ενώ άλλα πέφτουν θύματα της μεταπυρικής θήρευσης, της πείνας ή της έκθεσης.
3. Απώλεια πηγών τροφής: Για τα φυτοφάγα ζώα, η εξάλειψη της βλάστησης διαταράσσει την τροφική τους αλυσίδα. Αυτή η διαταραχή διαχέεται στο οικοσύστημα, επηρεάζοντας τα αρπακτικά που εξαρτώνται από τα φυτοφάγα ζώα.
4. Μετατόπιση και αλλαγή συμπεριφοράς: Τα επιζώντα ζώα αναγκάζονται να φύγουν, συχνά καταπατώντας ανθρώπινους οικισμούς ή εδάφη. Η τροποποιημένη συμπεριφορά αυτών των ζώων μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένες συγκρούσεις με τον άνθρωπο.
5. Μακροπρόθεσμες επιπτώσεις: Τα επακόλουθα αντηχούν για χρόνια, μερικές φορές για δεκαετίες. Η ανάκαμψη του οικοσυστήματος είναι ένα αργό ταξίδι και ορισμένα είδη μπορεί να εξαφανιστούν οριστικά από την πληγείσα περιοχή.

Κατεβάστε και διαβάστε (Αγγλικά) από εδώ: https://www.unep.org/resources/report/spreading-wildfire-rising-threat-extraordinary-landscape-fires?gclid=CjwKCAjwoqGnBhAcEiwAwK-OkcmcDyPUDfon3bne7q4lZRHX4wgK91MQbhvEacRjGfKKxSEPOeAgMxoCKLgQAvD_BwE την νέα έκθεση των Ηνωμένων Εθνών με θέμα Spreading like Wildfire: TheRising Threat of Extraordinary Landscape Fires  Αυτή η νέα έκθεση του ΟΗΕ διαπιστώνει ότι η κλιματική αλλαγή και η αλλαγή χρήσης γης επιδεινώνουν τις πυρκαγιές. Οι ανεξέλεγκτες & ακραίες πυρκαγιές είναι καταστροφικές για τους ανθρώπους, τη βιοποικιλότητα & τα οικοσυστήματα.

Η Παγκόσμια Ημέρα Αποδημητικών Πουλιών (WMBD) είναι μια ετήσια εκστρατεία ευαισθητοποίησης που υπογραμμίζει την ανάγκη διατήρησης των αποδημητικών πουλιών και των ενδιαιτημάτων τους. Έχει παγκόσμια εμβέλεια και είναι ένα αποτελεσματικό εργαλείο που συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση του κόσμου σχετικά με τις απειλές που αντιμετωπίζουν τα μεταναστευτικά πουλιά, την οικολογική τους σημασία και την ανάγκη διεθνούς συνεργασίας για τη διατήρησή τους.

Η παρατήρηση των πουλιών (birdwaching) είναι μια διαδεδομένη δραστηριότητα που δίνει την δυνατότητα γνωριμίας με τα αποδημητικά πτηνά.  Τα οφέλη της παρατήρησης πουλιών για τα παιδιά είναι απεριόριστα. Αυτό το χόμπι εμπνέει την αγάπη για το περιβάλλον, ενθαρρύνει την ενσυναίσθηση για τα ζωντανά πλάσματα, και παρέχει εκπαιδευτικές ευκαιρίες σε κάθε επίπεδο.

Από τους υγροτόπους και τις λίμνες μέχρι τα ποτάμια, τα μεταναστευτικά πουλιά βασίζονται στα υδάτινα οικοσυστήματα για τη μετανάστευση, τη διαχείμαση & την αναπαραγωγή τους.   Ωστόσο, τα ασφαλή καταφύγιά τους απειλούνται όλο και περισσότερο λόγω της ρύπανσης, των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης& της μεγαλύτερης ανθρώπινης ζήτησης.

Το νερό είναι θεμελιώδες για τη ζωή στον πλανήτη μας. Η συντριπτική πλειονότητα των αποδημητικών πτηνών βασίζεται στα υδάτινα οικοσυστήματα κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους. Οι εσωτερικοί και παράκτιοι υγρότοποι, τα ποτάμια, οι λίμνες, τα ρέματα, οι βάλτοι και οι λίμνες είναι όλα ζωτικής σημασίας για τη σίτιση, την πόση ή τη φωλεοποίηση, αλλά και ως τόποι ξεκούρασης και ανεφοδιασμού κατά τη διάρκεια των μακρινών ταξιδιών τους.

Δυστυχώς, τα υδάτινα οικοσυστήματα απειλούνται ολοένα και περισσότερο σε όλο τον κόσμο, το ίδιο και τα αποδημητικά πουλιά που εξαρτώνται από αυτά. Η αυξανόμενη ανθρώπινη ζήτηση για νερό, καθώς και η ρύπανση και η κλιματική αλλαγή, έχουν άμεσο αντίκτυπο στη διαθεσιμότητα καθαρού νερού και στην κατάσταση διατήρησης πολλών μεταναστευτικών πτηνών.

Η εκστρατεία για την Παγκόσμια Ημέρα Αποδημητικών Πουλιών του 2023 αναδεικνύει τη σημασία του νερού για τα αποδημητικά πουλιά και προσδιορίζει βασικές δράσεις για την προστασία των υδάτινων πόρων και των υδάτινων οικοσυστημάτων.

Οι δύο ημέρες αιχμής της Παγκόσμιας Ημέρας Αποδημητικών Πουλιών 2023 είναι η 13η Μαΐου και η 14η Οκτωβρίου, αντανακλώντας την κυκλική φύση της μετανάστευσης των πουλιών με διαφορετικές περιόδους μετανάστευσης στο βόρειο και στο νότιο ημισφαίριο.

Οι φωτογραφίες είναι από δραστηριότητες Birdwaching του 3ου Συστήματος Δ/Προσκόπων Βέροιας στο παρατηρητήριο της Νέας Αγαθούπολης με αφορμή την Πανευρωπαϊκή Γιορτή των Πουλιών, EUROBIRTWATCH και του 5ου Συστήματος Ναυτοπροσκόπων Μήθυμνας Λέσβου, στον υγρότοπο της Αλυκής Καλλονής σε εξόρμηση παρατήρησης πουλιών από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου – Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Καλλονής.

Η παρατήρηση πουλιών για παιδιά είναι μια εξαιρετική δραστηριότητα που τους επιτρέπει να απολαύσουν το περιβάλλον και την ηρεμία του κόσμου γύρω τους. Επίσης παρατήρηση πουλιών είναι μια από τις καλύτερες δραστηριότητες στη φύση για Λυκόπουλα και Προσκόπους, αν θέλετε να τους διδάξετε να εκτιμούν την άγρια ζωή.  Μαζί με την ενθάρρυνση της ενσυναίσθησης για όλα τα ζωντανά πράγματα, η παρατήρηση πουλιών παρέχει επίσης μια πλατφόρμα για συζήτηση σχετικά με το ευρύτερο πεδίο της φύσης.  Η παρατήρηση των πουλιών στο οικοσύστημά τους (μαζί με τη θέση τους στην τροφική αλυσίδα) αποκαλύπτει πώς οι διάφορες πτυχές της φύσης συνεργάζονται μεταξύ τους.

Η παρατήρηση των μεταναστευτικών πουλιών δίνει ακόμα μια μεγαλύτερη διάσταση και ενδιαφέρον στα παιδιά. Πολλά πουλιά μεταναστεύουν από το βορρά στο νότο το φθινόπωρο -και το αντίστροφο την άνοιξη- και αυτό το φυσικό φαινόμενο αποτελεί μια θαυμάσια εκπαιδευτική ευκαιρία για τα παιδιά.  Μπορείτε να μιλήσετε για τις μεταναστεύσεις μικρών και μεγάλων αποστάσεων και να σκεφτείτε ερωτήσεις για να τις ερευνήσετε αργότερα. Τι τρώνε τα πουλιά όταν μεταναστεύουν; Πετούν κατά τη διάρκεια καταιγίδων;

Τα μεταναστευτικά μοτίβα μπορούν να παρατηρούνται κάθε εποχή, χρόνο με το χρόνο, δίνοντας στα παιδιά ένα μακροπρόθεσμο ερευνητικό έργο που αποκαλύπτει αλήθειες για το τοπικό τους περιβάλλον.

Βάλτε στα προγράμματά σας επισκέψεις σε οργανωμένους χώρους παρατήρησης πουλιών ή αποκτήστε κιάλια και έναν οδηγό πουλιών της Ελλάδας https://ornithologiki.gr/el/enhmerwsh-ekpaideush/enimerosi/yliko-enimerosis-ekdoseisγια να αρχίσετε να βάζετε τα παιδιά του τμήματός σας στον μαγικό κόσμο της εξερεύνησης της φύσης. Πληροφορίες μπορείτε να πάρετε και μέσω internet, από σχετικά site π.χ. https://greece.inaturalist.org/guides/8162 ή από εφαρμογές στο κινητό τηλέφωνο https://play.google.com/store/apps/details?id=ru.ecosystema.birds_euro&hl=el&gl=US

(από το Wildlife Center Friends*)

Άγρια ζωή στην αυλή σας

Πολλές περιοχές στην πατρίδα μας διαθέτουν μια μεγάλη ποικιλία άγριας ζωής: αρουραίοι, λαγούς, νυφίτσες, σκίουρους, ελάφια, αγριογούρουνα, αλεπούδες, γεράκια, κουκουβάγιες και πολλά ωδικά πτηνά μπορεί να δει κανείς σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα. Αυτά τα ζώα ζουν στα δάση, κατά μήκος των υδάτινων οδών, στα πάρκα αλλά και στις αυλές μας. Με τη συνεχώς επεκτεινόμενη ανάπτυξή μας, τα άγρια ζώα έχουν όλο και λιγότερο βιότοπο και έρχονται σε μεγαλύτερη επαφή με τον άνθρωπο.

Ενώ ορισμένοι άνθρωποι χαίρονται να βλέπουν την ποικιλία των ζώων, άλλοι θεωρούν τα ζώα στην αυλή τους ενοχλητικά. Οι άνθρωποι συχνά καταφεύγουν σε μεθόδους απομάκρυνσης που όχι μόνο είναι επιβλαβείς για τα ζώα αλλά και αναποτελεσματικές στην επίλυση του προβλήματος.

Ευτυχώς, υπάρχουν ανθρώπινοι, μακροπρόθεσμοι και αποτελεσματικοί τρόποι αντιμετώπισης της ανεπιθύμητης άγριας ζωής. Οι οδηγίες που περιέχονται σε αυτό το κείμενο θα σας βοηθήσουν να συνυπάρξετε ειρηνικά με τα άγρια ζώα.

Μην ταΐζετε τα άγρια ζώα

Αν και πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι βοηθούν τα ζώα ταΐζοντάς τα, συνήθως συμβαίνει το αντίθετο. Το τάισμα ενθαρρύνει τα άγρια ζώα να εξαρτώνται από ελεημοσύνες που δεν αποτελούν μέρος της κανονικής τους διατροφής, να χάνουν το φόβο τους για τον άνθρωπο και να συγκεντρώνονται σε αφύσικα μεγάλες ομάδες, αυξάνοντας τις πιθανότητες μετάδοσης ασθενειών.

* Εάν ταΐζετε πουλιά κατά τη διάρκεια του χειμώνα, τοποθετήστε τις ταΐστρες σε σημεία που δεν θα προσελκύσουν άλλα ζώα.

* Μην προσφέρετε στα άγρια ζώα τα σκουπίδια σας (χωρίς να το θέλετε). Χρησιμοποιήστε ανθεκτικούς κάδους απορριμμάτων με ασφαλή καπάκια, ξεπλύνετε καλά τα μπουκάλια και τα κουτιά για την ανακύκλωση και τοποθετήστε τα υπολείμματα τροφής σε κλειστούς κάδους αντί για ανοιχτούς σωρούς κομποστοποίησης.

* Για να αποφύγετε την προσέλκυση αγρίων ζώων (π.χ. σκαντζόχοιρο), μην ταΐζετε το κατοικίδιό σας έξω. Εάν πρέπει να βάζετε έξω την τροφή του σκύλου ή της γάτας, να το κάνετε μόνο κατά τη διάρκεια της ημέρας. Καθαρίστε τα αποφάγια μετά και πάρτε τα πιάτα μέσα τη νύχτα.

* Ο κήπος είναι ένα εξαιρετικό σημείο διατροφής για τα άγρια ζώα. Αν δημιουργείτε προϋποθέσεις γι’ αυτά, θα έρθουν, γι' αυτό κρατήστε τον κήπο σας περιφραγμένο με κατάλληλα εμπόδια. Μαζεύετε τα φρούτα και τα λαχανικά μόλις ωριμάσουν.

Μην παρέχετε καταφύγιο

Ένα κτίριο εγκαταλελειμμένο και σε κακή κατάσταση αποτελεί πρόσκληση για την άγρια ζωή!

* Τα ζώα μπορούν να στριμωχτούν σε μικρούς χώρους, γι' αυτό σφραγίστε τις τρύπες και τις ρωγμές μέσα και γύρω από τα θεμέλια του σπιτιού σας. Ελέγξτε για ανοίγματα κάτω από τις μαρκίζες, κατά μήκος της γραμμής της οροφής και στη σοφίτα και αντικαταστήστε τα σπασμένα κεραμίδια στη στέγη.

* Αποτρέψτε την είσοδο από τις καμινάδες καλύπτοντάς τες και τους αεραγωγούς εγκαθιστώντας σήτες.

* Τα κλαδιά των δένδρων που κρέμονται πάνω από το σπίτι σας αποτελούν εύκολη δίοδο προς τη στέγη και τα παράθυρα. Κλαδέψτε αυτά τα κλαδιά και, για να αποτρέψετε τα ζώα από το να σκαρφαλώσουν στα δέντρα από το έδαφος, αφαιρέστε τα χαμηλότερα κλαδιά και τυλίξτε μεταλλικούς κυλίνδρους ή κώνους γύρω από τον κορμό σε απόσταση τουλάχιστον τριών μέτρων από το έδαφος. Απομακρύνετε τους σωρούς από θάμνους από την αυλή σας και αποθηκεύστε τα ξύλα μακριά από το έδαφος.

* Αποτρέψτε την εύκολη πρόσβαση της άγριας ζωής στα κτίρια με την τοποθέτηση ταινιών γύρω από τις πόρτες και τα παράθυρα. Εάν τοποθετήσετε πόρτα γάτας ή σκύλου, επιλέξτε μια πόρτα που ανοίγει με ηλεκτρονικό σήμα από τοκολάρο του κατοικίδιου ζώου σας ή κρατήστε την πόρτα κλειστή τη νύχτα.

Σκεφτείτε φυσικά!

Η φύση παρέχει τους δικούς της τρόπους για τη διατήρηση της ισορροπίας στο περιβάλλον. Μπορείτε να βοηθήσετε:

* Φυτεύοντας λουλούδια και θάμνους φιλικά προς τα πουλιά. Ταίδια πουλιά που επισκέπτονται αυτά τα φυτά βοηθούν επίσης στον έλεγχο των εντόμων στην αυλή σας.

* Χρησιμοποιήστε οργανικά λιπάσματα και ζιζανιοκτόνα. Τα οργανικά λιπάσματα για το γκαζόν και τα φυτά, όπως το κομπόστ, η άμμος από φύλλα εδάφους και τα φύκια, δεν είναι μόνο ασφαλέστερα για τον άνθρωπο, τα κατοικίδια ζώα και την άγρια πανίδα, αλλά είναι επίσης καλύτερα για το περιβάλλον.

* Αποφύγετε το κλάδεμα ή το κόψιμο δέντρων την άνοιξη και στις αρχές του καλοκαιριού διότι μπορεί να καταστρέψετε φωλιές πουλιών.

Επίλυση υφιστάμενων προβλημάτων

Εάν τα άγρια ζώα έχουν εγκατασταθεί μέσα ή κάτω από το σπίτι σας, περιμένετε μέχρι να το εγκαταλείψουν και, στη συνέχεια, αποκλείστε τα(λάβετε τα μέτρα που αναφέρονται παρακάτω για να τα αποθαρρύνετε από το να επιστρέψουν). Τα νεαρά ζώα τα συναντάμε την άνοιξη, το καλοκαίρι και στις αρχές του φθινοπώρου, οπότε προσέξτε να μην τα χωρίσετε από τους γονείς τους. Να είστε υπομονετικοί - η οικογένεια θα μετακομίσει μόνη της όταν θα είναι αρκετά μεγάλη για να το κάνει.

Αν δεν θέλετε να περιμένετε να φύγουν μόνα τους τα ζώα, κάντε το περιβάλλον τους λιγότερο φιλόξενο. Ανάψτε ένα έντονο φως και αφήστε ένα ραδιόφωνο συντονισμένο σε μια εκπομπή λόγου κοντά στη θέση της φωλιάς τους. Πολλά ζώα είναι ευαίσθητα στη μυρωδιά, γι' αυτό αποτρέψτε τα με ναφθαλίνη ή πανιά εμποτισμένα με αμμωνία. Είναι πιο αποτελεσματικό να αναπτύξετε όσο το δυνατόν περισσότερα αποτρεπτικά μέσα με το πρώτο σημάδι ενός προβλήματος.

Εάν δεν υπάρχουν μικρά, μπορείτε να αποκλείσετε τα ενήλικα όσο βρίσκονται έξω από το σπίτι. Αποκλείστε τα νυκτόβια ζώα, όπως οι νυχτερίδες, ενώ βρίσκονται έξω για τροφή τη νύχτα, τα ημερόβια ζώα, όπως οι σκίουροι, κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αποφύγετε την παγίδευση των νεαρών ζώων σε κλειστούς χώρους γιατί οι μητέρες τους δεν θα μπορούν να επιστρέψουν για να τα φροντίσουν. Μόνο όταν βεβαιωθείτε ότι η δραστηριότητά τους έχει σταματήσεικαι όλα τα ζώα έχουν φύγει, κλείστε οριστικά το άνοιγμα.

Σε εξωτερικούς χώρους, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε οπτικά απωθητικά, όπως καθρέφτες, σημαίες και λωρίδες μεταλλικής ταινίας. Τα οσφρητικά αποτρεπτικά δημιουργούν φραγμούς μυρωδιάς, αλλά μετά την βροχή αχρηστεύονται.

Τι γίνεται με την παγίδευση;

Η παγίδευση και η μετεγκατάσταση άγριων ζώων δεν πρέπει να γίνεται ποτέ!  Η πρακτική αυτή παρέχει μόνο μια βραχυπρόθεσμη λύση, καθώς άλλα ζώα θα πάρουν τη θέση εκείνων που παγιδεύτηκαν, εκτός εάν διορθωθούν οι συνθήκες που προσέλκυσαν αρχικά την άγρια ζωή. Επιπλέον, η μετεγκατάσταση προκαλεί άγχος για το ζώο, για τα μικρά που αφήνονται πίσω και για τους υπάρχοντες πληθυσμούς στον τόπο απελευθέρωσης.

Πρόληψη της επανάληψης των προβλημάτων

Αφού φύγουν τα ζώα, φροντίστε να μην προσκαλέσετε άλλα να πάρουν τη θέση τους. Έχετε απομακρύνει όλες τις πηγές τροφής και νερού; Έχετε κλείσει όλες τις διαθέσιμες θέσεις κρυψίματος και φωλιάσματος;

*►Το Wildlife Center Friends είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός στο New Jersey της Pennsylvania , που έχει όραμα την διατήρηση της άγριας πανίδας και αποστολή την υποστήριξη των προσπαθειών διάσωσης και αποκατάστασης της τοπικής άγριας πανίδας και των ενδιαιτημάτων της, μέσω συνεργασιών και εκπαίδευσης. (https://www.wildlifecenterfriends.org/) WILDLIFE CENTER FRIENDS, PO BOX161, TITUSVILLE, NJ 08560, USA.

Ίσως ο πιο δυναμικός από όλους τους αετούς, ο Σπιζαετός είναι χαρακτηριστικό είδος των ανοιχτών μεσογειακών περιοχών, όπου τρέφεται κυρίως με μεσαίου μεγέθους θηλαστικά και πουλιά. Δεν διστάζει να τα βάλει με πουλιά πολύ μεγαλύτερου μεγέθους, υπερασπιζόμενος την επικράτεια ή τη λεία του!

Στην Κρήτη και σε άλλα νησιά του Αιγαίου τον αποκαλούν Φιλάδελφο, επειδή σχεδόν πάντα συναντάται σε ζεύγη, ενώ στην Κύπρο είναι γνωστός ως Περτικοσιάχινο (το σαΐνι που κυνηγά τις πέρδικες).

Αν και παλαιότερα ήταν αρκετά κοινό είδος, ο Σπιζαετός, σύμβολο του μεσογειακού τοπίου, απειλείται σήμερα με εξαφάνιση.

Έχει χαρακτηριστεί από το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας ως Τρωτό είδος, ενώ σε ευρωπαϊκό επίπεδο ως Κινδυνεύον. Αποτελεί αυστηρά προστατευόμενο είδος, τόσο σε επίπεδο εθνικής όσο και ενωσιακής νομοθεσίας.

Τι κάνει το Πρόγραμμα LIFE Bonelli eastMed για τονΣπιζαετό:

- Παρακολουθεί τους Σπιζαετούς και τις φωλιές τους με σκοπό την καταμέτρηση και μελέτη του πληθυσμού τους, την παρακολούθηση της αναπαραγωγικής τους επιτυχίας και τη χαρτογράφηση των επικρατειών τους

- Τοποθετεί δορυφορικούς πομπούς σε νεαρούς Σπιζαετούς ώστε να μάθουμε περισσότερα για τη διασπορά τους και για τον εντοπισμό Σημαντικών Περιοχών για το είδος, με σκοπό την αποτελεσματικότερη προστασία των περιοχών που έχει ανάγκη για την επιβίωσή του

- Καλλιεργεί εγκαταλελειμμένες αγροτικές εκτάσεις, δημιουργεί διάκενα σε περιοχές που έχουν δασωθεί πλήρως και κατασκευάζει ή συντηρεί ποτίστρες, με σκοπό την αύξηση και τη διευκόλυνση αναζήτησης της διαθέσιμης λείας για τον Σπιζαετό

- Τοποθετεί μονώσεις και ειδικές σημάνσεις στο δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος για να αποτραπούν θάνατοι από πρόσκρουση και ηλεκτροπληξία

- Ενημερώνει την αναρριχητική κοινότητα για τις περιοχές που είναι σημαντικές για τον Σπιζαετό και περιορίζει την όχληση κατά τηνπερίοδο αναπαραγωγής του είδους, ρυθμίζοντας την κίνηση οχημάτων και δραστηριότητες όπως το κυνήγι

- Λειτουργεί Ομάδες Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων με ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά για τον περιορισμό της θανάτωσής των αρπακτικών πουλιών εξαιτίας δηλητηρίασης

- Ενημερώνει και εκπαιδεύει το κοινό και ειδικές ομάδες-στόχο για τη σημαντικότητα του Σπιζαετού, καθώς και για το πώς μπορεί ο καθένας να συμβάλλει στην προστασία του

- Δημιουργεί έναν οδηγό ορθής πρακτικής και ένα εργαλείο ορθής χωροθέτησης έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για να αποφευχθεί η υποβάθμιση του ενδιαιτήματος του Σπιζαετού.

- Δημιουργεί ένα διεθνές δίκτυο συνεργασίας για την προστασία του Σπιζαετού μεταξύ περιβαλλοντικών οργανώσεων, δημόσιων υπηρεσιών και άλλων φορέων από χώρες της Ανατολικής Μεσογείου και των Βαλκανίων.

Με πολύ μεγάλη επιτυχία και με πολύ μεγάλη συμμετοχή και ενδιαφέρον υλοποίησε η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ, σεμινάριο στις 1 Μαρτίου 2022, με κυρίως θέμα τις πρώτες βοήθειες στην άγρια πτηνοπανίδα.

Στο σεμινάριο έγινε μια πλήρης παρουσίαση του προγράμματος LIFE Bonelli που αφορά τον Σπιζαετό.

Στο video που ακολουθεί μπορείτε να παρακολουθήσετε την Ρούλα Τρίγκου και τον Νίκο Τσιοπέλα, στην παρουσίασή τους.

Τα έντομα έχουν μειωθεί κατά 75% τα τελευταία 50 χρόνια - και οι συνέπειες μπορεί σύντομα να είναι καταστροφικές. Ο βιολόγος Dave Goulson αποκαλύπτει τις ζωτικές υπηρεσίες που εκτελούν σε ένα θαυμάσιο άρθρο που μπορείτε να διαβάσετε στα Αγγλικά, στον σύνδεσμο, στο τέλος του κειμένου.

«Με γοήτευαν, λέει, τα έντομα όλη μου τη ζωή. Μία από τις πρώτες μου αναμνήσεις είναι να βρω, σε ηλικία πέντε ή έξι ετών, μερικές ριγέ κιτρινόμαυρες κάμπιες που τρέφονται με αγριόχορτα στην παιδική χαρά του σχολείου. Τις έβαλα στο άδειο κουτί του μεσημεριανού και τις πήγα σπίτι. Τελικά μεταμορφώθηκαν σε όμορφες πεταλούδες! Αυτό μου φάνηκε μαγικό - και εξακολουθεί να μου φαίνεται.»

«Με στοιχειώνει η γνώση ότι αυτά τα πλάσματα βρίσκονται σε παρακμή. Πάνε 50 χρόνια από τότε που μάζεψα για πρώτη φορά αυτές τις κάμπιες στη σχολική παιδική χαρά, και κάθε χρόνος που περνούσε υπήρχαν ελαφρώς λιγότερες πεταλούδες, λιγότερες μέλισσες - λιγότερα από σχεδόν όλα τα μυριάδες μικρά θηρία που κάνουν τον κόσμο να γυρίζει. Αυτά τα συναρπαστικά και όμορφα πλάσματα εξαφανίζονται, μέρα με τη μέρα. Οι εκτιμήσεις ποικίλλουν και είναι ανακριβείς, αλλά φαίνεται πιθανό ότι τα έντομα έχουν μειωθεί σε αφθονία κατά 75% ή περισσότερο από τότε που ήμουν πέντε ετών. Τα επιστημονικά στοιχεία γι ' αυτό ενισχύονται κάθε χρόνο, καθώς δημοσιεύονται μελέτες που περιγράφουν την κατάρρευση πληθυσμών πεταλούδων μονάρχης στη Βόρεια Αμερική, το θάνατο των εντόμων δασικών και λιβαδικών εκτάσεων στη Γερμανία ή την φαινομενικά ασταμάτητη συρρίκνωση των πεταλούδων στο Ηνωμένο Βασίλειο.»

Λίγοι άνθρωποι καταλαβαίνουν πόσο καταστροφικό είναι αυτό, όχι μόνο για την ανθρώπινη ευημερία - χρειαζόμαστε έντομα για να επικονιάσουμε τις καλλιέργειές μας, να ανακυκλώσουμε την κοπριά, τα φύλλα και τα πτώματα, να διατηρήσουμε το χώμα υγιές, να ελέγξουμε τα παράσιτα και πολλά άλλα - αλλά για τα μεγαλύτερα ζώα, όπως π.χ. πουλιά, ψάρια και βάτραχοι, τα οποία βασίζονται σε έντομα για τροφή. Τα αγριολούλουδα βασίζονται σε αυτά για την επικονίαση. Καθώς τα έντομα λιγοστεύουν, ο κόσμος μας σιγά σιγά θα «σταματήσει», γιατί δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς αυτά.

Όλο και περισσότερο, οι περισσότεροι από εμάς ζούμε σε πόλεις και μεγαλώνουμε βλέποντας λίγα έντομα εκτός από τις μύγες του σπιτιού, τα κουνούπια και τις κατσαρίδες, οπότε οι περισσότεροι από εμάς δεν μας αρέσουν πολύ τα έντομα. Πολλοί τα φοβούνται. Συχνά αναφέρονται ως δυσάρεστα, σκουπίδια, βρώμικα πλάσματα, που ζουν σε βρωμιά και εξαπλώνουν ασθένειες. Λίγοι λοιπόν εκτιμούν πόσο ζωτικής σημασίας είναι τα έντομα για τη δική μας επιβίωση, και λιγότεροι ακόμα πόσο όμορφα, έξυπνα, συναρπαστικά, μυστηριώδη και υπέροχα είναι τα έντομα!

Τα έντομα υπάρχουν εδώ και πολύ καιρό. Οι πρόγονοί τους εξελίχθηκαν στην αρχέγονη ροή των βυθών του ωκεανού, πριν από μισό δισεκατομμύριο χρόνια. Αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των γνωστών ειδών στον πλανήτη μας - τα μυρμήγκια ξεπερνούν τον αριθμό των ανθρώπων - οπότε αν χάσουμε πολλά από τα έντομα μας, η συνολική βιοποικιλότητα θα μειωθεί φυσικά σημαντικά. 

Επιπλέον, δεδομένης της ποικιλομορφίας και της αφθονίας τους, είναι αναπόφευκτο τα έντομα να εμπλέκονται στενά σε όλες τις χερσαίες αλυσίδες τροφίμων και τους ιστούς τροφίμων. Οι κάμπιες, οι προνύμφες και οι ακρίδες είναι φυτοφάγα ζώα, για παράδειγμα, μετατρέποντας το φυτικό υλικό σε νόστιμη πρωτεΐνη εντόμων που χωνεύεται πολύ πιο εύκολα από μεγαλύτερα ζώα. Άλλα, όπως οι σφήκες, τα σκαθάρια και οι μάντιδες (αλογάκι της Παναγίτσας), καταλαμβάνουν το επόμενο επίπεδο στην τροφική αλυσίδα, ως αρπακτικά των φυτοφάγων. Όλοι τους είναι θήραμα για πολλά πτηνά, νυχτερίδες, αράχνες, ερπετά, αμφίβια, μικρά θηλαστικά και ψάρια, τα οποία θα είχαν λίγο ή καθόλου να φάνε αν δεν υπήρχαν τα έντομα. Με τη σειρά τους, τα κορυφαία αρπακτικά ζώα, όπως τα γεράκια, οι ερωδιοί και οι ψαραετοί που θηρεύουν τα εντομοφάγα ψαρόνια, τους βατράχους ή τον σολομό θα πεινούσαν χωρίς έντομα.

Η απώλεια ζωής εντόμων από την τροφική αλυσίδα δεν θα ήταν καταστροφική μόνο για την Άγρια Ζωή. Θα είχε επίσης άμεσες συνέπειες για την ανθρώπινη παροχή τροφής. Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι και οι Βορειο-Αμερικανοί απωθούνται από την προοπτική να τρώνε έντομα, η οποία είναι περίεργη, καθώς καταναλώνουμε με άνεση γαρίδες (οι οποίες είναι σε μεγάλο βαθμό παρόμοιες). Οι αρχαίοι πρόγονοί μας σίγουρα θα είχαν φάει έντομα και, σε παγκόσμιο επίπεδο, η κατανάλωση εντόμων είναι ο κανόνας. Περίπου το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού τα καταναλώνει τακτικά, με την πρακτική πολύ συχνή στη Νότια Αμερική, την Αφρική και την Ασία και μεταξύ των αυτόχθονων λαών της Ωκεανίας.

Πρέπει να βελτιώσουμε τη νομική προστασία για σπάνια έντομα και τα ενδιαιτήματά τους. Τα σπάνια έντομα πρέπει να έχουν ίση σπουδαιότητα προστασίας με τα σπάνια πουλιά ή θηλαστικά. Επειδή είναι μικρά δεν σημαίνει πως είναι και ασήμαντα.

Ο πλανήτης μας έχει αντιμετωπίσει εξαιρετικά μέχρι τώρα την θύελλα των αλλαγών που έχουμε κάνει, αλλά θα ήταν ανόητο να υποθέσουμε ότι θα συνεχίσει να το κάνει. Ένα σχετικά μικρό ποσοστό των ειδών έχουν εξαφανιστεί μέχρι τώρα, αλλά σχεδόν όλα τα άγρια είδη υπάρχουν τώρα σε αριθμούς που είναι ένα κλάσμα της προηγούμενης αφθονίας τους, που υφίστανται σε υποβαθμισμένους και κατακερματισμένους βιότοπους και υπόκεινται σε μια πληθώρα συνεχώς μεταβαλλόμενων ανθρωπογενών προβλημάτων. Δεν αντιλαμβανόμαστε την πραγματική κατάσταση για να μπορούμε να προβλέψουμε πόση ανθεκτικότητα απομένει στα εξαντλημένα οικοσυστήματά μας ή πόσο κοντά είμαστε σε σημεία ανατροπής πέρα από τα οποία η κατάρρευση θα γίνει αναπόφευκτη.

Αυτό είναι ένα επεξεργασμένο, μικρό απόσπασμα από το Silent Earth: Averting the InsectApocalypse του Dave Goulson και έχει εκδοθεί από την Vintage. Διαβάστε μεγαλύτερο κομμάτι στα Αγγλικά εδώ:

Όπου υπάρχουν άνθρωποι, υπάρχουν και σκουπίδια – στις άκρες του δρόμου, σε πάρκα, λίμνες, δάση, σχολεία και χώρους αναψυχής. Βρίσκονται ακόμη και στις αυλές μας!

Όχι μόνο είναι κακό για το περιβάλλον μας τα σκουπίδια, αλλά βλάπτουν σημαντικά την άγρια ​​ζωή και άλλα ζώα. Τα ζώα έχουν μια καταπληκτική αίσθηση όρασης και όσφρησης, η οποία μπορεί να τα προσελκύσει σε σκουπίδια όταν αναζητούν τροφή. Δεν έχουν κανέναν τρόπο να γνωρίζουν ότι τα σκουπίδια μας μπορεί να είναι επικίνδυνα για αυτά.

Τα σκουπίδια είναι επικίνδυνα για την άγρια ​​ζωή και τα κατοικίδια ζώα επειδή μπορούν:

1) Να κολλήσουν τα κεφάλια τους σε βάζα, κύπελλα ή άλλα είδη δοχείων που μυρίζουν φαγητό, προκαλώντας την ασφυξία ή την πείνα μέχρι θανάτου, όταν δεν είναι σε θέση να βγάλουν το δοχείο από το κεφάλι τους.

2) Να κοπούν σε κονσέρβες και σπασμένα γυαλιά και προκαλούνται τραυματισμοί που συνήθως είναι θανατηφόροι ή οδηγούν σε μόλυνση.

3) Να κολλήσουν τα κεφάλια τους ή άλλα μέρη του σώματός τους σε πλαστικούς δακτυλίους μεταφοράς 6 μπυρών, με αποτέλεσμα να είναι  δύσκολο για αυτά να κινηθούν ή να πετάξουν.

4)Να φάνε οικιακά απορρίμματα και καθαριστικά από κάδους απορριμμάτων που μπορεί να είναι τοξικά, προκαλώντας ακραίες ασθένειες ή θάνατο.

5) Να φάνε πλαστικό ή λατέξ (π.χ. μπαλόνια) που νομίζουν πως είναι τροφή, κάτι που μπορεί να τα κάνει να αρρωστήσουν ή να μπλοκάρουν το πεπτικό τους σύστημα και να τα κάνουν να λιμοκτονούν.

6) Να πιαστούν μέσα σε πλαστικές σακούλες, παθαίνοντας ασφυξία.

7) Να μπλεχτούν με κορδόνια, σχοινιά ή δίχτυα, πετονιές, κλπ και να μείνουν δέσμια καθώς είναι ανίκανα να ελευθερωθούν.

Όπως μας πληροφορείτο AIWC ( Ινστιτούτο Προστασίας της Άγριας Ζωής της Αλμπέρτα), δύο από τις πιο κοινές αιτίες τραυματισμών άγριας πανίδας που αντιμετωπίζουμε σχετίζονται άμεσα με τα σκουπίδια: (1) συγκρούσεις ζώων με οχήματα και (2) εμπλοκή ή κατάποση πετονιάς ψαρέματος. 

Τα σκουπίδια του δρόμου είναι πολύ επικίνδυνα και πολύ ελκυστικά για την Άγρια ​​Ζωή. Τα πουλιά, για παράδειγμα, μπορεί να διακινδυνεύσουν να σκοτωθούν από τα διερχόμενα οχήματα σε ένα δρόμο, για να αρπάξουν έναν πυρήνα μήλου ή ένα περιτύλιγμα καραμελών που κάποιος πέταξε έξω από το παράθυρο.

Τα υδρόβια πτηνά ή άλλα ζώα που ζουν σε λίμνες και ποτάμια μπορούν να καταπιούν ή να μπλεχτούν στην πετονιά που έμεινε πίσω, με συνέπεια να αρρωστήσουν ή να μην μπορούν να κολυμπήσουν, να πετάξουν ή να φάνε.

Θυμηθείτε: το να πετάξετε ακόμη και το μικρότερο κομμάτι τσίχλας μπορεί να είναι επικίνδυνο για ένα ζώο - μπορεί να κολλήσει στα φτερά ή τη γούνα του καθιστώντας την κινητικότητα δύσκολη ή αδύνατη.

Να μερικοί τρόποι με τους οποίους μπορείτε να διατηρήσετε την άγρια ​​ζωή και άλλα ζώα ασφαλή από τα σκουπίδια:

• ·       Ποτέ μην πετάτε τα σκουπίδια οπουδήποτε!
• ·       Μαζέψτε τα σκουπίδια όπου τα συναντάτε και απορρίψτε τα σωστά.
• ·       Βεβαιωθείτε ότι τα δοχεία απορριμμάτων και ανακύκλωσης διαθέτουν ασφαλή, σωστά τοποθετημένα καπάκια.
• ·       Φροντίστε να ξεπλύνετε καλά τα δοχεία, τα μπουκάλια και άλλα ανακυκλώσιμα προϊόντα πριν τα απορρίψετε. Αυτό δεν θα προσελκύσει κάποιο ζώο από την μυρωδιά των υπολειμμάτων τροφών.
• ·       Συνθλίψτε τα μεταλλικά κουτιά αναψυκτικών κλπ μόλις τα ξεπλύνετε και, ως πρόσθετη προφύλαξη, γυρίστε τον κρίκο προς το άνοιγμα, ώστε να κλείσει η τρύπα και να μην μπορεί να εισχωρήσει ακόμη και ένα πολύ μικρό ποντικάκι.
• ·       Επανατοποθετήστε τα καπάκια σε πλαστικά δοχεία και βάζα μόλις ξεπλυθούν και είναι έτοιμα για ανακύκλωση.
• ·       Κόψτε τους πλαστικούς δακτυλίους μεταφοράς κουτιών μπύρας, πριν τους ανακυκλώσετε.
• ·       Δέστε κόμπο τις πλαστικές σακούλες ,στην μέση, πριν τις ανακυκλώσετε.
• ·       Τα απομεινάρια οικιακών προϊόντων καθαρισμού και άλλες τοξικές χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στο σπίτι, χρειάζονται πολύ προσεκτική απόρριψη.
• ·       Αποφύγετε να απελευθερώσετε μπαλόνια σε εκδηλώσεις.  Μπορεί να προκαλέσουν τον θάνατο στην Άγρια Ζωή, από εμπλοκή ή από κατάποση.
• ·       Μοιραστείτε αυτές τις πληροφορίες και με άλλους.

Όπως πάντα, αν βρείτε τραυματισμένα ή ορφανά άγρια ​​ζώα, καλέστε την Προσκοπική Ομάδα Διάσωσης Άγριας Ζωής της περιοχής σας (www.wildliferescuescout.gr).

«Δεν είμαστε ιδιοκτήτες της Γης. Είμαστε αυτοί που την προσέχουμε. Την φροντίζουμε καθώς και όλα όσα βρίσκονται επάνω της. Και όταν τελειώσουμε με αυτό που κάνουμε, θα πρέπει να μείνει καλύτερη από ό, τι τη βρήκαμε. " Katherine Hannigan,συγγραφέας.

Μην ενοχλείτε

Κουκκουφκιάος © Ben Porter

Η σημασία του να είμαστε ήσυχοι, διακριτικοί και να επιδεικνύουμε ευαισθησία όταν φωτογραφίζουμε τη φύση είναι μάλλον αυτονόητη, όχι μόνο για να σιγουρευόμαστε ότι η άγρια ζωή γύρω μας δεν ενοχλείται από την παρουσία μας, αλλά και για να διασφαλίζουμε ότι άλλα άτομα γύρω μας μπορούν επίσης να την απολαύσουν. Είναι πολύ εύκολο να μπούμε στον πειρασμό να πλησιάσουμε λίγο πιο κοντά για να τραβήξουμε την τέλεια φωτογραφία ενός πουλιού ή ζώου, με κίνδυνο όμως να το τρομάξουμε και να απομακρυνθεί, όταν νιώσει απειλή. Παρόλο που μπορεί να μη φαίνεται τόσο σοβαρό εκείνη τη στιγμή, αυτή η ενόχληση μπορεί κατ’ ακρίβεια να έχει σοβαρές επιπτώσεις σε ζώα που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στην ενόχληση. Στην Κύπρο, για παράδειγμα, οι Αλυκές Λάρνακας και Ακρωτηρίου φιλοξενούν χιλιάδες Φλαμίνγκο κατά τη διάρκεια του χειμώνα, τα οποία είναι πολύ δημοφιλή με τους φωτογράφους. Ωστόσο, αυτά τα πουλιά ενοχλούνται εύκολα από ανθρώπους που εισέρχονται στις αλυκές σε μια προσπάθεια να τα πλησιάσουν και να πετύχουν την τέλεια φωτογραφία. Για τη λήψη αυθεντικών φωτογραφιών που αποτυπώνουν τις φυσικές συμπεριφορές των ζώων, χρειάζεται να παραμείνουμε σε ένα σημείο ήσυχα, να είμαστε υπομονετικοί και να αφιερώσουμε χρόνο, ώστε να μάθουμε καλά το ζώο που θέλουμε να φωτογραφίσουμε και να ελαχιστοποιήσουμε τις πιθανότητες ενόχλησής του.

Σεβαστείτε τον νόμο

Χελιδόνια © Ben Porter

Οι περισσότερες χώρες έχουν θεσπίσει νόμους για την προστασία της άγριας ζωής, οι οποίοι πρέπει πάντοτε να τηρούνται. Θέλω να ελπίζω ότι οι περισσότεροι φωτογράφοι που ενδιαφέρονται για την άγρια ζωή αντιλαμβάνονται τους νόμους αυτούς ως κοινή λογική. Για παράδειγμα, η ενόχληση ενός πουλιού που φωλιάζει για σκοπούς φωτογράφισης είναι παράνομη. Συνήθως, αυτοί οι νόμοι είναι ακόμη πιο αυστηροί όταν πρόκειται για πολύ σπάνια και απειλούμενα είδη, και έτσι όσοι φωτογράφοι επισκέπτονται χώρες και δεν γνωρίζουν την εθνική νομοθεσία για την προστασία της άγριας ζωής, είναι καλύτερα να κάνουν μια προκαταρκτική έρευνα για να βεβαιωθούν ότι οι φωτογραφικές τους δραστηριότητες δεν παραβαίνουν οποιουσδήποτε εθνικούς νόμους.

Μην χρησιμοποιείτε ηχομιμητικές συσκευές

© Ben Porter

Στους φωτογραφικούς κύκλους, η χρήση ηχομιμητικών συσκευών είναι γενικά κατακριτέα, λόγω των επιπτώσεων που μπορεί να έχει στη συμπεριφορά των πουλιών ή των ζώων στα οποία στοχεύει. Η χρήση ηχομιμητικών συσκευών, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου, μπορεί να προκαλέσει σοβαρή ενόχληση στα πουλιά και επομένως δεν πρέπει να χρησιμοποιείται. Ανάλογη της χρήσης ηχομιμητικών συσκευών είναι και η χρήση ομοιωμάτων αρσενικών πουλιών, τα οποία χρησιμοποιούνται για να δελεάσουν τα πουλιά κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου - ακόμη μια ανήθικη πρακτική, η οποία δεν πρέπει να χρησιμοποιείται. Αντί να καταφεύγετε σε τέτοιες τεχνητές μεθόδους για σκοπούς μια καλής φωτογραφίας, ξοδέψτε αρκετό χρόνο έξω στο πεδίο, οξύνετε την παρατηρητικότητά σας και καλλιεργήστε την υπομονή σας, ώστε να είστε σε θέση να τραβήξετε φωτογραφίες που να μην επηρεάζουν τη φυσική συμπεριφορά των ειδών. Αν και η χρήση ηχομιμητικών συσκευών και ομοιωμάτων είναι παράνομη στην Κύπρο, υπάρχουν ερευνητές που μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτές τις τεχνικές για σκοπούς έρευνας, αφού λάβουν πρώτα ειδική άδεια από την αρμόδια αρχή.

Μην χρησιμοποιείτε ζωντανά δολώματα

Στρειδοφάγος © Ben Porter

Εκατομμύρια άνθρωποι σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο παρέχουν στα άγρια πουλιά παντός είδους συμπληρωματική τροφή καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους με σκοπό να προσελκύσουν την άγρια ζωή στους κήπους τους και να βοηθήσουν τα πουλιά κατά τους ψυχρούς χειμερινούς μήνες. Η φωτογράφιση άγριων ζώων χρησιμοποιώντας τέτοιου είδους δολώματα είναι αρκετά αποδεκτή μέθοδος από πλευράς ηθικής, αν και ορισμένοι φωτογράφοι αμφισβητούν τη «γνησιότητά» της. Είναι άραγε εντάξει, για παράδειγμα, να πάρουμε ένα νεκρό ζώο που βρήκαμε στον δρόμο και να το τοποθετήσουμε σε μια περιοχή για να προσελκύσουμε αρπακτικά πουλιά για σκοπούς φωτογράφισης; Θεωρώ πως ναι, αρκεί να μη θέτει σε κίνδυνο τα άγρια πουλιά. Ωστόσο, κάτι που είναι αναμφισβήτητα ανήθικο είναι η χρήση οποιουδήποτε ζωντανού δολώματος για να προσελκύσουμε την άγρια ζωή για τον σκοπό αυτό. Αυτή η πρακτική είναι αθέμιτη και καθόλου αποδεκτή. Η ηθική λήψη φωτογραφιών θα πρέπει πάντα να είναι υψίστης σημασίας για κάθε φωτογράφο άγριας ζωής. (Εδώ πρέπει να σημειώσω πως το τάισμα, όταν γίνεται με σκοπό τη σύλληψη και θανάτωση άγριων πουλιών, απαγορεύεται δια νόμου στην Κύπρο).

Να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί κατά την αναπαραγωγική περίοδο των πουλιών

Πευκοδρυοκολάπτης © Ben Porter

Η περίοδος αναπαραγωγής είναι μια πολύ ευαίσθητη περίοδος για την πτηνοπανίδα και πρέπει να λαμβάνετε μεγάλη προσοχή για να διασφαλίζετε ότι δεν ενοχλείτε τα πουλιά και ότι δεν επηρεάζετε την ικανότητά τους να αναπαράγονται. Ίσως κάποιος που τώρα ξεκινά να ασχολείται με την φωτογράφιση άγριας ζωής να μην είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται πότε ενοχλούνται τα πουλιά από την ανθρώπινη παρουσία. Το κλειδί είναι να δίνετε προσοχή στη συμπεριφορά των πουλιών. Εάν, για παράδειγμα, βρείτε μια ενεργή φωλιά, υποθέστε ότι οι γονείς βρίσκονται κάπου κοντά και μετακινηθείτε σε μια ασφαλή απόσταση για να παρακολουθήσετε τη συμπεριφορά τους. Αν δεν φαίνεται να έχουν αντιληφθεί την παρουσία σας, τότε είστε εντάξει! Εάν όμως σας έχουν αντιληφθεί, καλύτερα να αποχωρήσετε και να τα αφήσετε στην ησυχία τους. Ορισμένα είδη είναι πολύ πιο ευαίσθητα από άλλα, ιδιαίτερα κατά την αναπαραγωγική περίοδο. Στην Κύπρο, τα παρυδάτια πουλιά, όπως το Νανοπλουμίδι που φωλιάζει στο Lady’s Mile και στην παραλία Spyros Beach (περιοχή Κασιάνες), είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στην ανθρώπινη ενόχληση κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου. Ευάλωτα είναι επίσης και διάφορα είδη αρπακτικών πουλιών, όπως ο Γύπας, που φωλιάζουν σε παράκτιους ή ορεινούς γκρεμούς.

Εν κατακλείδι...

Ενώ υπάρχουν πολλές ακόμη συμβουλές που θα μπορούσα να αναφέρω, αυτοί οι πέντε κανόνες είναι μια καλή αρχή για να διασφαλίσουμε ότι η φωτογράφιση άγριας ζωής γίνεται με ηθικό τρόπο χωρίς αρνητικό αντίκτυπο. Εάν πιάσετε τον εαυτό σας να αναρωτιέται κατά πόσο είναι ηθικό αυτό που κάνετε, τότε πιθανότατα δεν είναι. Έχοντας την ευημερία της άγριας ζωής ως προτεραιότητα κατά τη διάρκεια των φωτογραφικών σας εξορμήσεων, αποτελείτε παράδειγμα προς μίμηση και διασφαλίζετε ότι όλοι μπορούν να συνεχίσουν να απολαμβάνουν την ενασχόληση αυτή.

Οι αλεπούδες είναι από τα πιο κοινά Άγρια Ζώα, που συναντάμε όχι μόνο σε εξοχικές τοποθεσίες αλλά κυρίως γύρω από τις κατοικίες του ανθρώπου.  Και βέβαια, παρά το γεγονός ότι ζει κυριολεκτικά δίπλα μας, η ζωή της παραμένει μυστηριώδης, έτσι διαστρεβλωμένη όπως μας παραδίδεται από τους μύθους. Η αλεπού είναι συγγενής του λύκου, του τσακαλιού και του σκύλου, είναι σαρκοβόρο τετράποδο με πλούσιο κοκκινωπό τρίχωμα, μυτερό ρύγχος και φουντωτή ουρά. Αντίθετα όμως με τα ξαδέλφια της που ζουν σε αγέλες, η αλεπού προτιμά τη μοναξιά και μόνο όταν μεγαλώνει τα παιδιά της φτιάχνει προσωρινές κοινότητες, οι οποίες παραμένουν αθέατες ζώντας μέσα σε υπόγεια λαγούμια.

Επειδή συχνάζει σε κατοικημένες περιοχές, πολλές φορές πέφτει θύμα ατυχημάτων (αποτελεί το 28% των ζώων σε τροχαία) ή παγίδων και δίνει την δυνατότητα στους ανθρώπους να την παρατηρήσουν καλά.

Στις 7 Ιανουαρίου 2021, στην άκρη του δρόμου προς την Ανάβυσσο, ο κ Πέτρος Μπίκας εντοπίζει μια τραυματισμένη αλεπού από αυτοκίνητο.  Σε συνεννόηση με την κα Μυρέλλα Πολίδου, εκπαιδευμένο μέλος της  Προσκοπικής Ομάδας Διάσωσης Άγριας Ζωής και βαθμοφόρο του 1^ου Συστήματος Ναυτοπροσκόπων Σαρωνικού, ειδοποιούν την Οργάνωση περίθαλψης Άγριας Ζωής ΑΝΙΜΑ.  Μεταφέρουν την αλεπού και με την βοήθεια του κτηνίατρου κ Νίκου Παυλόπουλου, την παραδίδουν στην κα Καίτη Αλευρά, εθελόντρια της ΑΝΙΜΑ.

 Η αλεπού της Αναβύσσου έχει κατάγματα σε δύο πόδια και κτύπημα στο κεφάλι.  Οι «αποκαταστάτες» της ΑΝΙΜΑ καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια να την θεραπεύσουν και σε λίγες μέρες μεταφέρεται σε αρκετά καλή κατάσταση, στον χώρο φιλοξενίας και αποθεραπείας ζώων, στον Βοτανικό Κήπο Διομήδους, στο Χαϊδάρι.  Μετά από  60 μέρες η αλεπού ήταν σε πολύ καλή κατάσταση, έτοιμη για επανένταξη στην περιοχή που βρέθηκε.

Νάναι καλά όσοι την νοιάστηκαν και την φρόντισαν!

Τι να κάνετε αν σας τύχει να βρείτε μια αλεπού τραυματισμένη ή άρρωστη.

Αν βρείτε μια τραυματισμένη αλεπού, χωρίς να την πλησιάσετε πάρα πολύ κοντά, παρακολουθήστε πρώτα για να δείτε σε πόσο άσχημη κατάσταση βρίσκεται.  Στη συνέχεια, αν είναι δυνατόν, μεταφέρετέ την σε έναν κοντινό κτηνίατρο ή σε μια Οργάνωση Περίθαλψης άγριας ζωής. Στην Αττική υπάρχει η οργάνωση ΑΝΙΜΑ που περιθάλπει τουλάχιστον 20 αλεπούδες κάθε χρόνο (τηλ. 6972664675).

Τα άγρια ζώα συνήθως κρύβουν πολύ καλά, ότι είναι άρρωστα. Ωστόσο, υπάρχουν προφανείς ενδείξεις ότι ένα ζώο είναι άρρωστο ή τραυματισμένο, όπως: Χωλότητα, Προφανείς πληγές ή αιμορραγία, Προβλήματα στάσης ή αδυναμία στάσης, Πρόβλημα με το κράτημα του κεφαλιού ψηλά, Δυσκολία αναπνοής, Νωθρότητα: δεν απομακρύνεται όταν πλησιάζουμε, Ελλιπής αντίδραση σε ερεθίσματα, Αδυναμία, Έλλειψη γούνας σε περιοχές του σώματος ή ψώρα, κηλίδες κοπράνων στο πίσω μέρος, Σημάδια εγκεφαλικής βλάβης όπως περπάτημα σε κύκλους, κλπ

Ένα ζώο με οποιαδήποτε από αυτές τις καταστάσεις πρέπει να προσεγγίζεται μόνο από εκπαιδευμένα άτομα. Εάν θέλετε να βοηθήσετε το ζώο, μην προσπαθήσετε να χειριστείτε το ζώο μόνοι σας. καλέστε έναν αποκαταστάτη άγριας ζωής για συμβουλές.

Να είστε πολύ προσεκτικοί όταν πλησιάζετε το ζώο, μπορεί να γρατσουνίσει και να δαγκώσει όταν φοβάται, ειδικά εάν είναι τραυματισμένη, γι’ αυτό χρησιμοποιείστε μια μεγάλη πετσέτα ή κουβέρτα για να την σκεπάσετε ολόκληρη και να την πιάστε.

Μεταφέρετε μια αλεπού μόνο εάν είστε βέβαιοι ότι μπορείτε να το κάνετε χωρίς κίνδυνο για τον εαυτό σας ή τους άλλους. Βεβαιωθείτε ότι κρατάτε επίσης το ζώο μακριά από το πρόσωπό σας και έχετε δέσει με επίδεσμο (σαν φίμωτρο) το στόμα της, για να μην μπορεί να σας δαγκώσει.

Προσέξτε σε επικίνδυνες τοποθεσίες, όπως σε πολυσύχναστο δρόμο. Παρακολουθήστε πρώτα από απόσταση για να δείτε αν το ζώο είναι ακόμα ζωντανό, ζητήστε βοήθεια εάν δεν μπορείτε να το φτάσετε με ασφάλεια.(βλέπε άρθρο μας: https://www.wildliferescuescout.gr/el/normal/9/ViewBlogArticle)

Εάν είναι ασφαλές να πιάσετε και να χειριστείτε την τραυματισμένη αλεπού, τότε, φορώντας κατάλληλα γάντια, τοποθετήστε την γρήγορα σε ένα ασφαλές, γερό χαρτόκουτο  με οπές εξαερισμού, επενδεδυμένο με πετσέτα ή εφημερίδα ή καλύτερα σε ένα κουτί μεταφοράς γάτας ή σκύλου (pet carrier),αν υπάρχει. Κατά την μεταφορά να είστε πολύ προσεκτικοί!

 Πλύνετε καλά τα χέρια σας μετά το χειρισμό ενός ζώου.

Τέλος, όταν εντοπίσετε ένα νεκρό ή τραυματισμένο ζώο, μπορείτε να καταγράψετε το περιστατικό στο https://www.paratiro.gr/ και να καταγράψετε το περιστατικό (ΝΕΟ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ) αφού κατεβάσετε την εφαρμογή στο κινητό σας. Το «ΠΑΡΑΤΗΡΩ» είναι μια πρωτοβουλία, που στόχο έχει να εγκαθιδρύσει ένα πανελλήνιο, αξιόπιστο σύστημα καταγραφής και παρακολούθησης των αιτιών θνησιμότητας της άγριας ζωής από ανθρωπογενή αίτια με την εφαρμογή της Επιστήμης των Πολιτών. Με αυτόν τον τρόπο πληροφορίες για κάθε μοναδικό περιστατικό τραυματισμού ή θανάτου άγριου ζώου σε όλη την Ελλάδα καταχωρούνται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του «ΠΑΡΑΤΗΡΩ» και ομαδοποιούνται ανάλογα με το είδος του ζώου, το αίτιο τραυματισμού ή/και θανάτου και την περιοχή στην οποία βρέθηκε (ΧΑΡΤΗΣ). Παράλληλα, η επιστημονική ομάδα του "ΠΑΡΑΤΗΡΩ" επεξεργάζεται τα δεδομένα και εξάγει σημαντικά συμπεράσματα για τις απειλές που αντιμετωπίζει η άγρια ζωή εξαιτίας ανθρώπινων δραστηριοτήτων.

 Από "παράδεισος" των φλαμίνγκο, που ανακάλυψαν την λιμνοθάλασσα του Αγίου Μάμα στη Χαλκιδική ως την πρώτη αναπαραγωγική αποικία πέρυσι, τελικά η περιοχή μετατρέπεται σε εφιάλτη τους, καθώς δεκάδες φοινικόπτερα έχουν πεθάνει στην περιοχή το τελευταίο διάστημα από δηλητηρίαση.

Πάνω από 30 περιστατικά Φοινικοπτέρων* που εντοπίζονται νεκρά ή βαριά άρρωστα στους προστατευόμενους υγροτόπους του Αγίου Μάμα Χαλκιδικής (3),της Επανομής (2) και του Αγγελοχωρίου (1) με εμφανή συμπτώματα δηλητηρίασης από μόλυβδο, εξαιτίας της κατάποσης μολύβδινων σκαγιών. Τις τελευταίες εβδομάδες έχουν καταγραφεί 30 θάνατοι Φοινικόπτερων, πολλά ακόμη εντοπίστηκαν σε άσχημη κατάσταση, ενώ εκτιμάται ότι υπάρχουν ακόμη περισσότερα νεκρά πουλιά που δεν έχουν εντοπιστεί μέσα στη βλάστηση και στους κολπίσκους των υγροτόπων.

Ο Φορέας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Θερμαϊκού Κόλπου, η Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία και η Δράση για την Άγρια Ζωή (συνεργάτης Π.Ο.Δ.Α.Ζ.), απευθύνουν με επιστολή τους αίτημα προς τις αρμόδιες αρχές για ανάληψη άμεσης δράσης για την πάταξη της παράνομης χρήσης μολύβδινων σκαγιών για τη θήρα στους υγροτόπους. Στην Ελλάδα, η χρήση μολύβδινων σκαγιών στους υγροτόπους έχει απαγορευτεί ήδη από το 2013, ακριβώς λόγω της υψηλής τοξικότητας του μολύβδου και των σοβαρών επιπτώσεών του στην άγρια ζωή, αλλά και στην ανθρώπινη υγεία. Επιπλέον, τον περασμένο Νοέμβριο υπερψηφίστηκε με συντριπτική πλειοψηφία από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η καθολική απαγόρευση της χρήσης μολύβδινων σκαγιών στους ευρωπαϊκούς υγροτόπους, ανοίγοντας το δρόμο για την πανευρωπαϊκή απαγόρευση της χρήσης ενός τόσο τοξικού παράγοντα για τη δημόσια υγεία, τα οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα.

«Τα περισσότερα πουλιά έχουν εντοπιστεί στον Άγιο Μάμα (3)και λίγα άτομα στην Επανομή (2), το Αγγελοχώρι (1) και στη διαδρομή μεταξύ αυτών των υγροτόπων, καθώς τα πουλιά μετακινούνται μεταξύ αυτών των περιοχών για να τραφούν. Όλα τα φοινικόπτερα που φτάσανε στις εγκαταστάσεις μας για περίθαλψη είναι με συμπτώματα μολυβδίασης, ενώ τόσο οι νεκροψίες που έχουμε διεξάγει, όσο και οι ακτινογραφίες, δείχνουν ότι έχουν καταπιεί σκάγια» ,αναφέρει η Πηνελόπη Καραγιάννη, ορνιθολόγος της εθελοντικής οργάνωσης Δράση για την Άγρια Ζωή.

Συγκεκριμένα, όπως δήλωσε, ο Σταύρος Καλπάκης από την Δράση για την Άγρια Ζωή, τα προστατευόμενα αυτά και άγριας ομορφιάς πτηνά βρέθηκαν δηλητηριασμένα από μόλυβδο που περιείχαν κυνηγετικά σκάγια, τα οποία και κατάπιαν. Από τα τέλη Ιανουαρίου που παραλάβαμε τα δύο πρώτα φοινικόπτερα με συμπτώματα δηλητηρίασης, έως σήμερα έχουμε νοσηλεύσει στις εγκαταστάσεις μας συνολικά 9 πουλιά. Όλα τους είχαν καταπιεί σκάγια. Στην ακτινογραφία φαίνονται τα σκάγια στο στομάχι του πουλιού. Δεν είναι πυροβολημένο καθώς η νεκροψία έδειξε ότι τα είχε καταπιεί», σημείωσε ο Σταύρος Καλπάκης.

«Σημειώνουμε ότι στον υγρότοπο του Αγίου Μάμα (3), ο οποίος αποτελεί Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά της Ελλάδα, κατέστη πέρυσι δυνατή για πρώτη φορά στην Ελλάδα η αναπαραγωγή Φοινικόπτερων. Πρόκειται για την πρώτη επιτυχημένη προσπάθεια μετά από επανειλημμένες προσπάθειες σε διάφορους υγροτόπους που απέτυχαν κυρίως λόγω ανθρωπογενών οχλήσεων στην αποικία. Είναι πραγματικά απογοητευτικό να ματαιωθεί μια τέτοια θετική εξέλιξη, από την επιμονή μιας μερίδας συμπολιτών μας να περιφρονεί την περιβαλλοντική νομοθεσία και να δρα κατά βούληση», αναφέρει η Πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Θερμαϊκού Κόλπου, Αθηνά Παναγιώτου.

Επικινδυνότητα του μολύβδου

Ο μόλυβδος χρησιμοποιείται σε σκάγια και αλιευτικά εργαλεία εδώ και δεκαετίες, παρά τη γνωστή σοβαρή επίπτωση που έχει στην ανθρώπινη υγεία, τη φύση και την άγρια ζωή. Τα μολύβδινα σκάγια είναι ουσιαστικά μικρά σφαιρίδια που κατά την εκπυρσοκρότηση διασπείρονται. Εξαιτίας αυτού, μόνο ένας μικρός αριθμός σκαγιών εισέρχεται στο σώμα του θηράματος, με τα υπόλοιπα να καταλήγουν στο έδαφος ή τις υδάτινες επιφάνειες. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων (ECHA) περίπου 21.000-27.000 τόνοι μολύβδου καταλήγουν στο περιβάλλον ετησίως από αυτή τη χρήση.

Τα σκάγια αυτά, που καταλήγουν στον πυθμένα των υγροτόπων ή στην επιφάνεια του εδάφους, καταναλώνονται στη συνέχεια από υδρόβια πουλιά, όπως οι κύκνοι, οι πάπιες, οι χήνες και τα φοινικόπτερα. Αυτό συμβαίνει διότι τα μπερδεύουν με χαλίκια, τα οποία συνηθίζουν να καταναλώνουν για τη διευκόλυνση της πέψης, ή με σπόρους. Ο ECHA εκτιμά ότι πάνω από ένα εκατομμύρια πουλιά πεθαίνουν ετησίως από την πρόσληψη μολύβδου.

«Το γεγονός ότι καταγράφονται συνεχώς περιστατικά νεκρών πουλιών εξαιτίας μολυβδίασης σημαίνει ότι ακόμα και σήμερα, οκτώ ολόκληρα χρόνια από την κατάργηση της χρήσης μολύβδινων σκαγιών στους υγροτόπους, υπάρχουν ακόμα κυνηγοί που τα χρησιμοποιούν παραβιάζοντας την εθνική νομοθεσίακαι αδιαφορώντας για τις εξελίξεις σε πανευρωπαϊκό επίπεδο», αναφέρει η Υπεύθυνη Πολιτικής της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας, Κωνσταντίνα Ντεμίρη.

Για τους λόγους αυτούς, η Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία, η Δράση για την Άγρια Ζωή και ο Φορέας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Θερμαϊκού Κόλπου ζητούν να εντατικοποιηθούν οι έλεγχοι για τη θήρα στους υγροτόπους της Κεντρικής Μακεδονίας, αλλά και πανελλαδικά, ώστε να επιβληθεί η τήρηση της νομιμότητας και να μην επαναληφθούν ανάλογα περιστατικά στο μέλλον.

*Το μεγάλο φλαμίνγκο ή κοινώς κοινό φοινικόπτερο ή φοινικόπτερος ρόδινος (Phoenicopterus roseus) είναι ένα μεγάλο είδος φλαμίνγκο που απαντά και στον ελλαδικό χώρο. Ζει στους υγρότοπους των παράκτιων χωρών της Μεσογείου, την Αφρική, την Ινδική υποήπειρο και την Μέση Ανατολή